Aholku hau errazagoa da esatea egitea baino. Orainan mantentzeak eguneroko praktika eskatzen du. Garuneko muskulu bat bezalakoa da, egunero entrenamendua behar duena indartzeko. Hasteko, erabiltzen dituzun teknologiekin duzun harremana behatu dezakezu.

Zenbat denbora pasatzen duzu mugikorrarekin?

Zure erantzuna gustatzen ez bazaizu, ezarpen eta estrategia jakin batzuk jarrai ditzakezu erabiltzen dituzun teknologiak berriz kontrolatzeko.

Zure helburua Facebook-en, Instagram-en edo TickTock-en denbora gutxiago pasatzea bada, aldatu aplikazioen ezarpena eta baimenak, zure beharretara egokitu dadin. Adibidez, Instagram bezalako aplikazio batzuek eguneroko mugara iristean jakinarazten dizun aukera bat dute.

Instagram:

• Profila →
• Menua →
• Ezarpenak →
• Kontua →
• Zure jarduera →
• Eguneroko oroigarria programatzea

Ikasten, lanean edo aurrez aurre jendearekin zaudenean zure telefonoak eten egiten zaituela uste baduzu (bibrazioekin, kliskadekin eta soinuekin) isilean jar dezakezu aldi baterako, biratu (pantailan behera) edo poltsikoan edo poltsan gorde, bistatik kentzeko.

Gainera, badira zure erabilera neurtzen laguntzen dizuten aplikazioak ere. Android-ek eta iPhon-ek, orain, zure ohiturak egiaztatzeko moduak dituzte Google-en Ongizate Digitalarekin (Bienestar Digital de Google) eta iOS-en eguneratze berriarekin.

Zerbitzu horiek zer maiztasunez berrikusten duzun zure telefonoa esaten dizute, baita zenbait gauza kontrolatzeko ezarpenak egiteko aukera ematen dizkizute.

Aholku gehiagorako, begiratu "aprobetxatu unea (mugikorrarekin ere bai)".

Pertsuasio-diseinuak, "Patroi ilunak" (Dark patterns) izenez ere ezagunak, giza psikologian oinarritutako diseinuak dira, zeozer egiteko, erosketak egiteko, kontuaren informazio pertsonal gehiago emateko... erabiltzen direnak.

Diseinu mota honen ezaugarri komun batzuk koloreen erabilera partikularra, botoien posizionamendua, testu ez oso argiak edo informazio osatugabeak dira. Batzuetan, trikimailu horiek begi-bistakoak dira; beste batzuetan, zaila da antzematea. Agian elementu horietako batzuk zerbitzuren batean erregistratu edo Interneten zerbait erosi zenuenean ikusi zenituen.

Diseinuzko trikimailu horiek nonahi ikusteko arrazoia benetan funtzionatzen dutelako da, gure klikak, harpidetzak, erosketak eta bisitak lortzen dituztelako.

Zenbat eta gehiago ohartu erabiltzen dituzun web-orrietan txertatutako argibide eta manipulazio sotilez, orduan eta informazio eta ulermen handiagoa izango duzu.

Zure aplikazioak baino azkarragoa izateko gauza asko egin ditzakezu

Konturatu zaitez “behartzen” ari zaizkizunean: egin dezakezun lehenengo gauza teknika horien erabileraz jabetzea da. Irakurri hainbat motari buruz hemen, eta jarraitu Twitter edo hashtag-aren feed hau diseinu konbentzigarrietan azkena izateko.

Pantaila-kapturak egin eta partekatu: sareko pertsuasio-diseinuak aurkitzen dituzunean pantaila-kapturak egin, eta konpara itzazu zure lagunekin (identifikazio pertsonaleko xehetasunak kenduta - Pribatutasuna da lehena!). Enpresei praktikak aldatzeko ere eska diezaiekezu.

Lasai egon: erosketa orrian tenporizadore bat baldin badago, galdetu zeure buruari, "Benetako presa al dut?" Botoi batean klik egiten baduzu, benetan egin nahi izan gabe, hausnartu testuari eta erabiltzen ari diren koloreei buruz. Nahasmena sentitzen baduzu, ez ezazu ziurtzat jo zure errua denik. Aztertu web-orrian edo aplikazioan erabilitako hitzak; anbibuoak izan daitezke.

Patroi ilunen adibideak ikusteko eta hauek nola identifikatzen diren sakontzeko, begiratu Internetek hori eginarazi zidan artikulua: diseinu nahasien artean argitasuna aurkitu.

Web-orrialdeetan klik egitera bultzatzen saiatzen diren funtzionaltasun eta diseinuak baino azkarragoa izaten ikas dezakezun bezala, zure burua engainatzea bilatzen duten albisteetan eta edukietan elementuak detektatzeko zure trebetasuna garatu dezakezu.

"Desinformazioaren" eta "albiste faltsuen" (fake news) arazoen berri izango duzu. Galdera kritikoak egitea kontsumitzen duzun edozein albisteri buruz ohituratzat hartzen baduzu zuhurragoa izan zaitezke desinformazioarekin, bereziki harrigarria, sentsazionalista edo egia izateko onegia bada.

Azken finean, gomendagarria da egiaztatzea zein berri diren errealak eta zein faltsuak, bereziki zure gertuko zirkuluarekin partekatu nahi badituzu.

• Zein web orritan agertzen da?
• Nork idatzi du? Noiz?
• Zer dio artikuluak titularraz harago?
• Zein dira iturriak eta erreferentziak?

Desinformazioa dela uste baduzu eta zabaltzea saihestu nahi baduzu, plataforma gehienek beren edukiak jakinarazteko mekanismoak eskaintzen dituzte. Agian orrialde edo kontu hori etorkizunean ere kontsultatu nahi duzun kontuan hartu beharko zenuke.

Albiste faltsuak antzemateari buruz gehiago ikasteko, begiratu Argia piztu: egia aurkitu interneten.

Diseinu adiktiboak edo konbentzigarriak gustuko ez badituzu, edo erabiltzen dituzun web-orrialdeetan eta aplikazioetan desinformatzen bazaituzte, enpresei zuzenean idatz diezaiokezu posta bidaliz edo Tweet bat idatziz, horrela hauen praktikekin ados ez zaudela jakinarazi ahal izango diezu. Enpresek beren ondasun baliotsuenengatik (erabiltzaileak) presionaturik sentitzen direnean neurriak hartzen hasten dira, beraz, gauzak aldatzeko aukera dago.

Zure iruzkinei jaramonik egiten ez diela sentitzen baduzu, benetan boteretsua den zerbait egin dezakezu: web-orrialdez edo aplikazioz aldatu. Web-orrialde edo aplikazio batek egiten duen zerbait gustatzen ez zaizula jakinarazi baduzu, eta ondorioz erabiltzeari uzten badiozu edo desinstalatzen baduzu, eta pertsona gehiagok gauza bera egiten badute, lasai egon, enpresa horiek konturatuko dira.

Diseinu digitaleko trikimailuak detektatzeko aholku gehiago jasotzeko, begiratu Internetek eginarazi zidan artikulua: argitasuna aurkitzen du diseinu nahasien artean.

Ozen hitz egin! Erraz ahazten den aholkua da, baina eragin handia izan dezake. Konta iezaiozu zure hurbileko zirkuluari gauzez ohartzen zarenean eta gonbida iezaiezu detox honekin bat egiteko!

Pertsona guztiok mugikorrekin maneiatzeko ohiturekin zailtasunak ditugu. Benetan axola duena zu gustura sentitzeko eta zure bizimoduari egokitzeko modua aurkitzea da.

Esperimentatu "zure neurria aurkitu" arte, eta ohiturak eguneratu zure beharrak aldatzen doazen heinean. Ez dago formula magiko eta bakar bat.

Azkenik, komunikatu zure inguruko beste pertsonekin hartzen dituzun erabaki teknologiko berriak. Adibidez, arratsaldeko 8tatik aurrera ez zaudela konektaturik txat bidez, ordu horretatik aurrera pantailetatik deskonektatu nahi duzulako: esaiezu zure ingurukoei telefonoz deitzeko, behar bazaituzte.

Elkarrizketak zabalik mantendu, galderak burutu eta zure egoerara egokitzen den online bizitza orekatua bizi ahal izango duzu.

Urrats horiek funtzionatzen badute eta oreka handiagoa sentitzen baduzu, zergatik ez duzu probatzen telefono adimendunetarako ohitura adimendunak?