To trudniejsze, niż mogłoby się wydawać. Uważność wymaga codziennego treningu. Jak mięśnie, które regularnie trzeba ćwiczyć, żeby je wzmocnić. Zacznij od przeanalizowania swojej relacji z technologią.

Ile czasu spędzasz, korzystając z telefonu?

Jeśli nie podoba ci się odpowiedź na to pytanie, możesz wykorzystać konkretne strategie, które pozwolą ci odzyskać kontrolę.

Jeśli chcesz spędzać mniej czasu na Facebooku, Instagramie czy Snapchacie, zmień ustawienia i uprawnienia dla tych apek, żeby lepiej odpowiadały twoim potrzebom. Niektóre apki, na przykład Instagram, mają nawet opcję przypominania o osiągnięciu dziennego limitu.

Instagram:

• Profil →
• Menu →
• Ustawienia →
• Twoja aktywność →
• Ustaw codzienne przypomnienie

Jeśli telefon przerywa ci rozmowy w realnym życiu dzwonkami, wibracjami czy błyskami, możesz go wyciszyć tymczasowo, odłożyć ekranem do dołu, a nawet włożyć z powrotem do kieszeni lub torby, żeby nie mieć go w zasięgu wzroku.

Istnieją również aplikacje, które mierzą czas spędzony z urządzeniem. Android i iPhone umożliwiają już kontrolę nawyków przy pomocy aplikacji Cyfrowa równowaga firmy Google i funkcji Czas przed ekranem w systemie iOS. Usługi te informują cię, jak często sięgasz po telefon, i oferują funkcje kontroli.

Więcej wskazówek znajdziesz w artykule Stay in the Moment (Even with Your Phone).

Projektowanie perswazyjne, tak zwane zwodnicze praktyki (dark patterns), to metoda tworzenia projektów oparta na ludzkiej psychologii, która ma cię sprowokować do zapisania się do czegoś, kupienia czegoś bądź udostępnienia większej ilości informacji, mimo że nie leżało to w twoich zamiarach.

Powszechnie stosowane bodźce (nudges), zwane również zapalnikami bądź impulsami, to na przykład konkretne kolory i rozmieszczenie przycisków. Lub niejasne teksty bądź niekompletne informacje. Czasami takie sztuczki są oczywiste, ale kiedy indziej trudniej je dostrzec. Możliwe, że zdarzyło ci się już zetknąć z nimi podczas subskrybowania czegoś albo zakupów online.

Dlaczego są tak powszechnie stosowane? Ponieważ są skuteczne – sprawiają, że klikamy, subskrybujemy, kupujemy i wracamy po więcej. Im większą masz świadomość istnienia tych subtelnych zachęt i manipulacji na stronach internetowych, tym lepiej możesz się przed nimi chronić.

Jest kilka rzeczy, które możesz zrobić, żeby przechytrzyć swoje aplikacje.

Rozpoznaj moment pojawienia się bodźca: Po pierwsze wystarczy już sama świadomość, że takie techniki są stosowane. Przeczytaj o różnych ich rodzajach tutaj i na koncie Twitter lub pod tym hashtagiem, żeby być na bieżąco z metodami projektowania perswazyjnego.

Zrób zdjęcie i je udostępnij: Zrób zrzut ekranu, kiedy natkniesz się na przykład projektowania perswazyjnego w sieci, i udostępnij go znajomym (bez informacji, które pozwolą zidentyfikować jakiekolwiek osoby – prywatność przede wszystkim!). Możesz również poprosić firmę o zmianę praktyk.

Zachowaj spokój: Jeśli na stronie sklepu znajduje się zegar odliczający czas do końca zakupów, zapytaj „Czy to naprawdę takie pilne?”. Jeśli złapiesz się na tym, że klikasz przycisk, którego nie chcesz kliknąć, zwróć uwagę na treść na przycisku i zastosowane kolory. Jeśli czujesz zdezorientowanie, nie zakładaj od razu, że to twoja wina – przyjrzyj się tekstom na stronie lub w apce, bo mogą być niejasne.

Przykłady zwodniczych praktyk i metody ich rozpoznawania znajdziesz w artykule The Internet Made Me Do It: Find Clarity Amidst Confusing Designs.

Możesz się nauczyć, jak przechytrzyć funkcje i dizajn, które namawiają cię do przewijania i klikania. I możesz też się dowiedzieć, jak zauważać informacje i posty, które celowo mają cię wprowadzić w błąd.

„Dezinformacja” i  „fałszywe wiadomości” (fake news) to terminy, które na pewno obiły ci się o uszy. Nauczysz się rozpoznawać dezinformujące treści, jeśli będziesz zadawać krytyczne pytania wobec wszelkich informacji, które do ciebie docierają, w szczególności tych, które wydają się zaskakujące, bulwersujące lub zbyt dobre, by mogły być prawdziwe.

Koniec końców chodzi o to, żeby sprawdzić, czy informacja jest prawdziwa czy fałszywa. Szczególnie jeśli chcesz się nią podzielić z rodziną lub znajomymi.

• Z jakiej strony internetowej jest ta informacja?
• Kto (i kiedy) ją stworzył?
• Jaki jest przekaz całego artykułu, poza nagłówkiem?
• Na jakie źródła powołują się autorzy?

Jeśli uważasz, że tekst jest przykładem dezinformacji, i nie chcesz, żeby był szerzony, możesz zgłosić to na platformie, na której się pojawił – większość platform to umożliwia. Zastanów się też, czy dalej chcesz obserwować konto, na którym został opublikowany.

Więcej o tym, jak rozpoznawać nieprawdziwe informacje, dowiesz się z artykułu Turn on the Light: Find the Truth on the Internet.

Jeśli nie podoba Ci się, że strony internetowe i apki, z których korzystasz, stosują techniki uzależniającego i perswazyjnego projektowania lub dezinformację, możesz w mailu czy poście na Twitterze dać znać firmom, że nie zgadzasz się z takimi praktykami. Kiedy firmy poczują, że presję wywierają ich najcenniejsze „zasoby” – użytkownicy – istnieje szansa, że wprowadzą zmiany.

Jeśli uważasz, że twoja opinia nie została wysłuchana, jest na to niezwykle silna odpowiedź: skorzystaj z innej strony lub apki. Jeśli dasz znać firmie, że nie podoba ci się coś w jej stronie lub apce, a potem przestaniesz z niej korzystać – i zrobi to wystarczająco dużo osób – zostanie to zauważone.

Więcej sposobów na odkrycie dizajnowych sztuczek znajdziesz w artykule The Internet Made Me Do It: Find Clarity Amidst Confusing Designs.

Dziel się wiedzą! To wskazówka, o której łatwo zapomnieć, a która może przynieść duże efekty. Opowiadaj znajomym, rodzinie i współpracownikom o tym, co zauważasz, a nawet zaproponuj, żeby dołączyli do detoksu!

Wszyscy mamy problemy z kontrolowaniem nawyków korzystania z telefonu. Ważne, żeby znaleźć sposób, który najbardziej odpowiada tobie i twojemu stylowi życia. Eksperymentuj do momentu, w którym znajdziesz najlepszą metodę, a potem dostosowuj nawyki na bieżąco. Nie ma jednego, uniwersalnego rozwiązania.

I na koniec: opowiadaj o swoich technologicznych wyborach otoczeniu. Jeśli nie można się z tobą skontaktować przez komunikator po 20.00, ponieważ wtedy zaczynasz swój czas bez ekranu, daj znać rodzinie i znajomym, że o tej porze lepiej do ciebie zadzwonić.

Prowadź otwarty dialog, zadawaj pytania – to zagwarantuje ci najlepiej dostosowane do ciebie, zrównoważone życie online.

Jeśli przydały ci się te porady i czujesz się lepiej, zastanów się, czy nie wprowadzić kolejnych zmian – więcej wskazówek znajdziesz w artykule Smartphones Call for Smart Habits.