Noiz izan zen webgune batek bere buletinara, zerbitzura edo horrelako zerbaitetarako erregistratzeko eskatu zizun azken aldia? Gainera, "bai" edo "ez" botoiak erabili ordez, honelako zerbait ikusi duzu:

Hemen 'Bai' aukerak erakargarriagoa dirudi epaitzen zaituen gaitzespen-aukera batek baino: "Ez eskerrik asko, ez zait janari goxoa gustatzen". Hau Confirm Shaming (Baieztapena eta Lotsa) bezala ezagutzen da, baina honi buruz Bully Botoi bat bezala hitz egin dezakegu baita, erregistratzean, bat egitean edo eskaintza batean klik egitean 'ez' esatean deseroso sentiarazteko funtzioa daukalako.

Gogoan izan webgune edo aplikazio bat kargatu arte itxaron zenuela eta honelako aurrerapen-barra bat jantzi zenuela:

Hasieran webgunea nola kargatzen zen erakusten ari zitzaizula pentsatuko zenuen... baina barra bete zenean, berriro kargatzen hasi zen. Hau aurrerapen barra bat bezala ezagutzen da, baina Inora Ez Joateko Bidea dei diezaiokegu. Sisteman gertatzen den ezerekin benetan lotzen ez den animazio bat besterik ez da. Batzuetan webgune motel bat ezkutatzeko erabiltzen da, beste batzuetan, aldiz, zu nahita geldiarazteko edo iritziz aldarazteko.

Bully Botoia eta Inora Ez Joateko Bidea patroi ilun bezala ezagutzen diren bi adibide besterik ez dira.

Patroi ilunak giza psikologian oinarrituta diseinatutako trikimailuak dira, eta jendea erregistratzeko, erosteko edo eman nahi duten baino informazio pertsonal gehiago lortzeko edo manipulatzeko erabiltzen dira. Ohiko patroi ilunak izan daitezke kolore partikularren erabilera, botoien kokapena, testu ez hain argiak edo informazio osatugabea.

Pertsona-komunitate oso bat dago patroi ilunak identifikatzen eta besteekin partekatzen dituena.

Tentazioak

Teknologia-enpresek patroi ilunak gero eta gehiago diseinatzen eta erabiltzen ari dira, gure erabakietan eragina izateko. Batzuetan, trikimailu horiek begi-bistakoak dira, baina, beste batzuetan, nekez nabaritzen dira.

Adibide bat: hotel baten bila zabiltzanean testu gorri bat ikusten duzu "Eskari handia!" adieraziz (eta ez behin, bitan baizik), eta, gainera, hotel hau azken egunean askotan erreserbatua izan dela esaten dizute, beraz, azkar ibili behar duzu eta gela gorde, "Arriskurik gabea" delako. Hau da eskuragarri dagoen azken gela eta, bide batez, "beste hiru lagunek online erosketa-organ dute".

Zergatik bat-batean presa sentsazioa sentitzen duzu? Bihotza taupadaka ari zaizu? Zure kreditu-txartela zure diru-zorrotik kanpo dago? Hau FOMO (fear of missing out - Gauzak galtzeko beldurra) izeneko diseinu iluneko patroi baten adibide klasikoa da.

Teknologia-enpresek diseinu-trikimailu horiek erabiltzearen arrazoia funtzionatzen dutelako da, hauen ondorioz klik bat, harpidetza egin eta gero erosten dugulako, eta askotan asmo hori ere ez genuenean. Erabiltzen ditugun www guneetan txertatutako trikimailu eta manipulazio horiei buruz zenbat eta gehiago jakin, orduan eta arinagoak eta informatuagoak bihurtzen gara erabiltzaile bezala.

Patroi ilunak argitara ateratzen direnean, berehala identifika ditzakezu, nahi ez duzun zerbait egiteko tranpan erori gabe.

Spam edo phishing mezuei erantzuteko engainuan erori nahi ez duzun arrazoi berdinarengatik ezta ere ez duzu patroi ilunetan erori nahi.

Zer egin dezaket?

Zeure buruari galdetu beharko zenioke kasu honetan zer egin dezakezun. Egia esan, teknologia-enpresek patroi ilunen errua dute, eta haien erantzukizuna da beren praktikak aldatzea. Izan ere, Estatu Batuetako eta Erresuma Batuko legegileek patroi ilunen erabilera debekatzeko legediak aztertzen ari dira. Baina gauza batzuk egin ditzakezu zure eskubideak baliatzeko eta zure komunitateari laguntzeko.

1. Patroi ilunak ezagutu

Lehenik eta behin, patroi ilunei buruz jakin behar duzu. Irakurri tipo ezberdinei buruz hemen, eta jarraitu Twitterreko feed edo hashtag hau gaur egungo diseinu engainagarriekin eguneratua egoteko. Esan zure lagunei, lankideei, gurasoei eta haurrei, haiek ere jakinaren gainean egon daitezen.

2. Pantaila-argazkiak egin eta partekatu

Pantaila-argazkiak egin lineako patroi ilunak aurkitzen dituzun bakoitzean, eta partekatu zure komunitatearekin (identifikagarria den edozein xehetasun pertsonal alde batera utzita, noski). Sare sozialetan zure esperientzia erakutsi nahi baduzu, jo ezazu #darkpattern hashtag-a erabiltzera. Horrela, beste batzuek erraz aurki dezakete zure argitalpena eta zure esperientziatik ikas dezakete.

3. Zure ahotsa entzun behar dute

"Pantaila-argazkiak egitea eta partekatzea" ekintza sinpleak eta oso lagungarriak dira zure lagun eta familiarentzat, baina, horrez gain, teknologia-enpresarekin eztabaida produktibo bat sortzen lagun dezakezu zuzenean. Mezuak bidali, tweet-ak idatzi eta esan teknologia-enpresei zer egiten ari diren ikusten duzula eta hauek egiten duena ez dagoela ondo. Gelditzeko eska diezaiekezu. Enpresak beren akatsez jabetzen direnean horiek aldatzeko aukera dago.

4. Unean bertan egon

Patroi ilun mota asko daude orain, eta berriak erregularki garatzen ari dira. Trikimailu mota horiek jorratzeko modu on bat da pixka bat geldiarazteko ohitura izatea, atzerapauso bat hartzea, eta galderak modu kritikoagoan eta gogoetatsuagoan egitea. Orriren batean sareko erosketak egiteko erloju bat atzekoz aurrera jartzen bada, galdetu: "Hau benetan premiazkoa al da?". Botoi batean klik egiten ari bazara, benetan nahi ez duzunean, pentsatu botoietan nola erabiltzen diren hitzak eta koloreak . Zure esperientziak lagunekin eta familiarekin partekatzen jarraitzen baduzu, ikasten dituzun ikasgaiek beste pertsona batzuei ere lagun diezaiekete.

5. Aldatu

Maiz erabiltzen dituzun webguneetan erabiltzen dituzun diseinu-trikimailuekin pozik ez bazaude, eta zure feedback-a entzuten ez dutela sentitzen baduzu, oso boteretsua den zerbait egin dezakegu: beste webgune bat erabili. Dagoeneko webgune bat egiten ari den zerbaitekin pozik ez zaudela jakinarazi baduzu, eta gero webgune hori erabiltzeari uzten badiozu, nabarituko dute.

Interneten irakurtzen aditu bihurtu nahi baduzu, begiratu artikulu hau albiste faltsuak identifikatzeari buruz!