Zure telefono adimentsua enpresetara, datu-korridoreetara eta sareetara zabaltzen den datu-ekoizle nagusia da. Lehenik eta behin, datuak nola eta non sortzen eta biltzen diren ikusiko dugu.

Lasaitu

Zure telefonoak etengabe desiratzen du konexioa, zure parte-hartzearekin edo gabe. Konektatzen denarekin ere ez da oso zorrotza: sare mugikorrak, Wi-Fi sareak, beste gailu batzuk (adibidez, Bluetooth bidez).

Zure telefonoaren existentziaren ikuspegia etengabe kanal ireki bakoitzean "Hemen nago! Hemen!” transmititzean datza. Eta edozein seinalerekin konektatzen saiatzen da.

Baliteke zure datu pertsonalak edozeinen eskuetan jartzea zein erraza den azaltzen duten txostenak irakurri edo entzun izana albisteetan.

Baina ba al zenekien urrats batzuk egin ditzakezula argitaratzen duzun datu-kopurua murrizteko?

Zure mugikorraren izena aldatu"

Agian, uneren batean, zure mugikorrari "izen bat jarri" zenion Wi-Fi eta/edo Bluetooth konfiguratzeko.

Izen hori, adibidez, "Isabelen mugikorra", konektatzen ari zaren Wi-Fi sareak administratzen dituzten pertsonek ikusteko moduan dago, eta Bluetooth gaituta badaukazu, Bluetooth gaituta duten pertsona guztiek ere ikus zaitzakete.

Ez zenuke zure izena ozenki esango kafe, jatetxe edo aireportu batean sartzean. Mugikorrarekin ere ez duzu zertan egin behar.

Mugikorraren izena alda dezakezu gutxiago identifikatzen zaituen zerbaitetara, ukitu pertsonal hori galdu gabe. Ikasi nola egin:

Android:

• Aldatu Wi-Fi izena:
  • Doikuntzak →
  • Wi-Fi →
  • Menua →
  • Aurreratua / Tresna gehiago →
  • Wi-Fi zuzena →
  • Aldatu gailuaren izena
• Aldatu Bluetooth izena:
  • Doikuntzak →
  • Bluetooth →
  • Gaitu Bluetooth itzalita badago →
  • Menua →
  • Gailuaren izena →
  • Desaktibatu Bluetooth

iPhone:

• Telefonoaren izena aldatu:
  • Doikuntzak →
  • Orokorra →
  • Honi buruz →
  • Aldatu gailuaren izena

Ez dakizu zure mugikorrari zein izen jarri? Pentsatu telebistako pertsonaiarik gogokoenaren izena edo "ireki zaitez" bezalako esaldi bat.

ZURE NABIGAZIO MUGIKORRA/HIGIKORRA GARBITU

Zure nabigatzaile mugikorra eraldatu zure datuak desintoxikatzeko bertsio batean bihurtzeko.

1. Ezabatu zure nabigazio-historia:

Android:

• Firefox:
  • Ireki Firefox →
  • menu →
  • Ezarpenak →
  • Ezabatu datu pribatuak
• Chrome:
  • Ireki Chrome →
  • menu →
  • Historia →
  • Nabigazio-datuak ezabatzea...

iPhone:

• Firefox:
  • Ireki Firefox →
  • menu →
  • Ezarpenak →
  • Ezabatu datu pribatuak
    
• Safaria:
  • Ezarpenak →
  • Safari →
  • Webgunearen historia eta datuak ezabatzea

2. Zure nabigatzailearen nabigazio pribatua erabili. Androiden, Firefox aukera ona da; iPhonetan Firefox eta Safari modu hau eskaintzen dute

Android:

• Firefox:
  • Ireki Firefox →
  • Menua →
  • Erlaitz pribatu berria

iPhone:

• Firefox:
  • Ireki Firefox →
  • Erlaitzeko ikonoa →
  • Maskara-ikonoa →
  • +
• Safaria:
  • Ireki Safari →
  • "Leiho bikoitza" ren ikonoa →
  • Pribatua nabarmendu →
  • +

3. Bai iPhone eta bai Androidentzat, Firefox Focusek nabigazio pribatua modu lehenetsian erabiltzen du, iragarkien blokeoa ere gehituta dator.

4. Pribatutasuna lehenetsia ez daukan bilaketa-motor bat erabiltzen baduzu, aldatu hau hobetuko duen bilaketa-motor batera, DuckDuckGo adibidez (kontsultatu beste iradokizun batzuetarako aplikazio alternatiboen zentroa).

• Behar duzunean jarrita mantendu; behar ez duzunean, aldiz, deskonektatu.
• Zure telefonoak transmititzen duen datu kopurua murriztu: Wi-Fia eta Bluetooth erabiltzen ez dituzunean hauek itzali.

GELDITU GUZTIENTZAT DOAN EMATEN DITUZUN KOKAPEN-DATUAK

Telefono adimentsu baten desintoxikaziorik ez legoke kokapenari buruzko datuak aipatu gabe; hauek baitira zure telefonoak entengabe sortzen dituenak, baita erabiltzen ari ez zarenean ere.

Kokapenari buruzko datuek zu nor zaren eta zer interesatzen zaizun adieraz dezaketenez, teknologia-konpainia handiek eta datu-korridoreek ere hauek bilatzen dituzte: denek nahi dute haren zati bat.

Zure kokapenari buruzko datuekin bakarrik zenbat deskubritu daitekeen ikusteko, joan zure kokapen-historiara:

• Android:
  • Ireki Google Maps →
  • Menua →
  • Zure denbora-lerroa
  • Xehetasun gehiagorako banakako artikuluak hautatu

• iPhone:
  • Ezarpenak →
  • Pribatutasuna →
  • Kokapen-zerbitzuak →
  • Jaitsi beherantz eta aukeratu sistemako zerbitzuak →
  • Jaitsi beherantz eta hautatu kokapen ohikoak/esanguratsuak
  • Hautatu banakako artikuluak xehetasun gehiagorako.

Orain begiratu zure historiari beste pertsona bat bazina bezala:

• Zertan ari zinen orain dela bi aste?
• Non bizi eta lan egiten duzu? (Jakin al dezakezu egunez eta gauez non pasatzen duzun denbora gehien?)
• Nora zoaz denbora librean?
• Non erosi nahi duzu?
• Zer ordutan zoaz gimnasiora?

Nahiz eta horiek ausazko informazio-zatiak baino ez direla irudi dezakeen, oro har, hori nahikoa izan liteke norbaitek zuri buruzko istorio bat egin ahal izateko, baita zer motatako pertsona zaren jakiteko ere.

New York Times egunkariaren erakusketa honek adibide batzuen bidez norbaitek bere bizitza eta ohiturak bere kokapenetik soilik ulertzea zein erraza izan daitekeen erakusten du.

Datu-korredoreei buruzko informazio gehiago nahi izanez gero Data Detox Kit-en Datuen desintoxikazioaren laburpena: telefono adimentsuetarako edizioa.

EZABATU ZURE KOKAPEN-AZTARNAK

Zure app-baimenak berrikus ditzakezu eta lokalizazio- eta kokapen-zerbitzuak desgaitu. Identifikatu funtzionatzeko benetan informazio hori eduki behar ez duten aplikazioak (joko-aplikazio horrek non nagoen jakin behar du?) eta, behar badute ere, edukitzea nahi ez dutenak:

Android:

• Doikuntzak →
• Aplikazioak →
• App bakoitzerako, kudeatu zure kokapenerako sarbideak.

iPhone:

• Doikuntzak →
• Pribatutasuna →
• Kokapena →
• Aplikazio bakoitzerako, kudeatu zure kokapenerako sarbideak.

Arbel garbi baterako, zure kokapen-historia ezabatu.

• Google Maps:
  • Menua →
  • Zure denbora-lerroa →
  • Menua →
  • Ezarpenak →
  • Jaitsi beherantz kokapenen historia osoa ezabatzeko

• iPhone:
  • Ezarpenak →
  • Pribatutasuna →
  • Kokapen-zerbitzuak →
  • Jaitsi beherantz eta aukeratu sistemako zerbitzuak →
  • Ezabatu historia

EGUNERATU ETA BERRITU

Lortu duzu! Zure telefonoa garbi eta distiratsu dago orain.

Nahiz eta orain arte desintoxikazio pauso handiak eman, badira noizean behin berrikustea merezi duten bi gauza. Sartu eta ezabatu aldizka zure nabigazio-historia eta kokapena.

Gainera, aplikazio berri bat deskargatzen duzun bakoitzean aplikazioaren baimenak zaindu beharko dituzu, zuri buruzko informazioa partekatzen ari ez direla ziurtatzeko.

Isildu telefonoa, lasaitu burua.

Ongizate digitaleko jardunbide on bat telefonoa hegaldi moduan pare bat orduz jartzea da. Probatu bihar, adibidez dei garrantzitsurik espero ez duzunean. Baliteke mugikorrik gabeko momentu laburrak zure burua berritzen laguntzea!

Mezua pasa!

Desintoxikatu ondoren, lagun edo lankide bati telefono adimendun baten desintoxikazioa gomendatu al diozu. Urrats txiki gutxi batzuekin haiek ere beren bizitza mugikorra desintoxikatzen has daitezke!