Imajina ezazu zure Gmail kontua blokeatu dela. Edota zure Instagram kontuan argazki berriak igo direla zuk ezer egin gabe. Amazonetik faktura bat iristen zaizula, erosketarik egin gabe. Beldur sentsazioa zabaltzen da: ziur zaude zure kontua pirateatua izan dela.

Baliteke hasieran hain agerikoa ez izatea kontua erasotua izan dela.

Gomendioa: bilatu online alderdiak, hala nola:

• Zure kontuari lotutako helbide elektronikoa aldatu egin dela dioen mezu elektroniko bat edo jakinarazpen bat jaso duzu.
• Zure kontuaren bidez egindako erosketak, mezuak, argitalpenak edo adiskidetasun-eskaerak ikusiko dituzu, baina ez duzu gogoan egin dituzunik.
• Mezu elektronikoak, argitalpenak edo gustuko ditudanak zure baimenik gabe agertzen edo desagertzen dira.
• Bere kontuak 'kokapen berri' batetik hasi du saioa, non ez den egon, edo ezagutzen ez duen gailu batetik.
• Zure pasahitzak ez du funtzionatzen, nahiz eta ez duzun aldatu.

Ez beldurrik izan! Zure kontua konprometitua edo hartua izatetik babestea uste duzuna baino errazagoa da. Lapurrak, trollak, estortsiogileak, jeloskor ohiak eta sare sozialetara, erosketetara edo beste kontu pertsonal batzuetara sartu nahi duten beste pertsonak, erabiltzen duzun ‘ate nagusi‘ beretik sartzen dira: saio-hasieratik. Errepasa ditzagun zure ‘sarrerako atea‘ defendatzeko eta blokeatzeko modu sinple batzuk.

INDARTU ZURE "BLOKEO" DIGITALAK: PASAHITZAK, AUTENTIFIKAZIO MULTIFAKTOREA, SEGURTASUN-GALDERAK ETA "HASI SAIOA ERABILTZEN..."

1. Aukeratu pasahitz sendo eta bakarrak

Garrantzitsua da pasahitz sendoak eta bakarrak aukeratzea. Zer esan nahi dugu sendo hitzarekin? Oinarrian: luzea, ez duela ohiko hitzik erabiltzen, baina letrak, zenbakiak eta beste karaktere batzuk ditu.

Pasahitz bakarrak garrantzitsuak direla diogu, pasahitzak berrerabiltzea baita kontu lapurretak eragiten dituen arazo nagusia. Litekeena da berrerabiltzen duzun edozein pasahitz, hirien izenenekin, izen arruntekin, kirol-taldeekin eta abarrekin zerikusia dutenak, delitugileek saioak hasteko erabiltzen dituzten zerrenda batean amaitzea.

Pasahitz seguruak sortzeko moduari buruz gehiago ikasi nahi duzu? Begira artikulu hau.

2. Erabili pasahitzen administratzaile bat zure kontuak aseguratzeko

Idealki, zure pasahitzak hain konplikatuak eta bakarrak izan behar dira, non zuk ere ezin dituzun buruz ikasi. Aldiz, horien jarraipena egiteko, pasahitz zifratuen administratzaile bat erabili behar duzu, adibidez, 1Password edo KeepassXC, zure pasahitzak biltegiratzeko.

3. Aktibatu bi faktoreren (2FA) edo hainbat faktoreren (MFA) autentifikazioa

Leku askotan, orain, pasahitz bat baino gehiago erabil dezakezu 'zu' zarela frogatzeko. Gune batek testu-mezu bat bidal diezazuke, deitu edo kanpoko aplikazio bat erabiltzeko eskatu, saioa hasten ari zaren egiaztatzeko. Hau 2FA edo MFA bezala ezagutzen da.

2FA edo MFA konfiguratzeak esan nahi duena hau da: norbaitek zure pasahitza aurkitzen badu ere, ziurrenik ez duela sartzeko behar duten bigarren faktorik izango.

Lortu faktore anitzeko autentifikazioari buruzko informazio gehiago Authyn edo Two Factor Auth-en. Kontsultatu gehien erabiltzen dituzun guneen eta aplikazioen segurtasun-konfigurazioa, 2FA/MFA konfiguratu dezakezun ikusteko. Hasi garrantzitsuenekin: beste kontu batzuk berreskuratzeko erabiltzen duzun edozein finantza-aplikazio edo zerbitzu, hala nola posta elektronikoa.

2FA edo MFA konfiguratzean, zu zarela baieztatzeko bigarren modu bat aukeratu beharko duzu. Saia zaitez SMSak (zure telefono-zenbakira bidalitako testu-mezuak) bigarren faktore gisa ez erabiltzen, telefonoa galtzen baduzu. Posta elektronikoa aukera fidagarriagoa izaten da.

4. Zure kontua berreskuratzeko galderak bilatu eta erantzunak isilpean gorde

Ahal duzunean, erabil itzazu kontuko segurtasun-galderak, beste pertsona batentzat asmatzea edo erantzunak aurkitzea ezinezkoa izango litzatekeenak. Adibidez, "zein zen zure lehen eskolaren izena?"-ren erantzuna sare sozialei begira lor daiteke.

Izan ere, pertsonak harrapatzeko diseinatuta dauden hainbat argitalpen zabaldu dira sare sozialetan. Hauek beren segurtasun-erantzunak lortzeko erabilzen dira; esate baterako, zer hiritan bizi izan den, maskoten izenak, izan dituen autoak, kirol talde gustokoena eta abar. Arriskugabeak dirudite, baina hobe da galdera horiei ez erantzutea.

Beste aholku batzuk:

• Pasahitzekin bezala, saiatu segurtasun-galdera berberak ez erabiltzen hainbat konturentzat.
• Leku batzuek segurtasun-galdera propioa egiteko aukera ematen dizute, eta, horri esker, erantzun benetan ilunak aurki ditzakezu, inoiz beste leku batean partekatuko ez zenituzkeenak: zure beldur sekretua, haurtzaroko jostailu gogokoenaren izena edo bigarren hezkuntzako zure lagun onenarekin izan zenuen txantxa. Zure segurtasun-galderei emandako erantzun faltsuak edo asmatuak ere kontuan har ditzakezu, inork ez dituela asmatuko ziurtatzeko.
• Segurtasuna berreskuratzeko galdera batzuk askoz errazago erantzuten dira oraindik zure kontuan sartzen zarenean, adibidez: "Noiz ireki zenuen zure kontua lehen aldiz?" Kontua konfiguratzen duzunean informazio hori idaztea modu egokia da behar duzunean erantzun hori izango duzula ziurtatzeko.
• Oro har, erantzun horiek alda ditzakezu aplikazio baterako, sare sozialen zerbitzu baterako edo beste leku baterako. "Konfigurazioa" izeneko atal batean egongo dira, normalean "pribatutasuna" edo "kontuaren segurtasuna" deitzen dena. Adibidez, Gmailerako kontuko segurtasun-galderak aldatzeko:
  • Hasi saioa myaccount.google.com webgunean →
  • Menua →
  • Segurtasuna →
  • Zu zarela egiaztatzeko moduak →
  • Hemen aurkituko dituzu berreskuratzeko telefono-zenbaki bat, helbide elektroniko bat eta segurtasun-galdera bat gehitzeko aukerak. Bat edo guztiak bete nahi dituen erabaki dezake.

5. Saia zaitez 'saioa Facebook bidez hastea' edo 'saioa Google bidez hastea' saihesten

Une honetan, gutako askok berehala irekitzen ditugu beste aplikazio eta zerbitzu batzuk Facebook, Google, LinkedIn edo beste zerbitzuren batekin saioa hasteko botoi bat erabiliz. Errazagoa da.

Baina Google-ko edo Facebook-eko kontuak konektatzea etxera ate edo leiho gehiago gehitzea bezala da: funtsean, orain sartzeko modu gehiago daude, eta blokeatuta eduki behar dira.

Adi modu honetan lotu dituzun kontuei: atal bat egon behar da Google, LinkedIn, Facebook edo saioa hasteko erabiltzen ari zaren beste kontu baten, 'segurtasuna' edo 'pribatutasuna' ezarpenean. Ideia ona da aldian-aldian jada erabiltzen ez dituzun kontu loturak garbitzea. Ezabatu nahi izanez gero ikusi Facebook-eko adibide hau:

• Menua →
• Ezarpenak →
• Aplikazioak eta webguneak →
• Facebook-ekin saioa hasi →
• Aktibo klikatu, zure Facebook-era lotu nahi ez duzun edozein kontu hauta dezakezu eta Ezabatu botoian klik egin.

6. Sorbalda gainetik begiratu: Kutxazain automatiko batean zordunketa-txartela erabiltzen duzunean, seguru asko PIN zenbakia ezkutatzen saiatuko zarela.

Zure PIN zenbakia zure sorbalda gainetik begiratu dezateten pertsonengandik babesten duzun bezala, zure PIN zenbakiak edo pasahitzak zure telefonoan sartzen dituzunean ere gauza bera egin behar duzu.

Saioa edozein kontutan hastean ere egin behar da hori, baita telefonoaren pantaila desblokeatzean ere. Pantaila blokeatuta dagoela ziurtatzeko aholku gehiago jasotzeko, kontsultatu artikulu hau.