တေႊထႃႊ တီႊထွၵ်ႊ x ၵူၼ်းၼုမ်ႇ (Data Detox x Youth) ပဵၼ်ပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်းဢၼ်ၸွႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇ မေႃၸတ်းၵၢၼ် လႄႈထိင်းထႅၵ်ႊ (tech) ၶဝ်။ ပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်းၼႆႉ ပၼ်ႁႅင်းႁႂ်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇ မေႃထတ်းသၢင်လွင်ႈၽဝတီႊၸီႊတေႃႊ (digital) ၶဝ် တႄႇဢဝ်လွင်ႈ social media တေႃႇပေႃးထိုင်လွင်ႈမႆၢလပ်ႉ (password) လူၺ်ႈၵၢၼ်ၸႂ်ႉ လွၵ်းလႆၢးဢၼ်ႁဵတ်းၸွမ်းငႆၢႈ ၼႂ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်းႁူႉ လႄႈ တႃႇလွင်ႈမူၼ်ႈသိူဝ်း ၼႆယူႇ။

တၢဝ်ႊလူတ်ႊ လႄႈ ထုတ်ႇလိၵ်ႈ

ပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်းၼႆႉ ၼႂ်းမၼ်းမီးသင်?

ပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်းၼႆႉၸႅၵ်ႇဝႆႉပဵၼ်သီႇၵၢၼ် -

• ၶေႃႈမုၼ်းသုၼ်ႇတူဝ် - ဢၼ်လၢတ်ႈထိုင်ၵၢၼ်လူတ်းယွမ်း ၵၢၼ်တိတ်းတၢမ်ၶေႃႈမုၼ်းႁဝ်း (data traces) လႄႈ ၵၢၼ်သၢင်ႈ ၶေႃႈမုၼ်းပိုၼ်းၵႅမ်ႈသုၼ်ႇတူဝ်ၼိူဝ်လႅင်း (online profiling)။

• လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၶေႃႈမုၼ်း - ဢၼ်ၼႄလွၵ်းလႆၢးၵၢၼ်သၢင်ႈ မႆၢလပ်ႉဢၼ်လီလႄႈမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ။

• တီႊၸီႊတေႃႊလွင်ႈလီ - ဢၼ်လၢတ်ႈထိုင်လွင်ႈဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းႁဝ်းတိတ်းၾူၼ်း (ၸပ်းၾူၼ်း) လႄႈ လွၵ်းလႆၢးၵႄႈလိတ်ႈ ပၼ်ႁႃမၼ်း။

• ၶေႃႈမုၼ်းၽိတ်းပိူင်ႈ - ဢၼ်ၼႄလွၵ်းလႆၢးထတ်းထွင် လႄႈ ပိုၼ်ၽႄႈၶေႃႈမုၼ်းၼိူဝ်လႅင်း (online)။

ပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ပုၼ်ႈတႃႇၽႂ်?

ပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းၶိုၼ်ႈပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းဢႃႇယု 11 ထိုင် 16 ပီ ၸိူဝ်းဢၼ်မီးၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ (မိူၼ်ၼင်ႇၾူၼ်း) ဝႆႉယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းမၼ်း ၸၢင်ႈဢဝ်ၵႂႃႇၸႂ်ႉတေႃႇၵူၼ်းဢႃႇယုၵူႈသႅၼ်းလႆႈယူႇ။ ၶိူင်ႈၵမ်ႉထႅမ်ဢၼ်လူဝ်ႇၼႂ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်းႁူႉၼၼ်ႉတႄႉ မီးၾူၼ်းဢမ်ႇၼၼ်ထႅပ်ႊလဵတ်ႊ (tablet) ၼိုင်ႈၶိူင်ႈ၊ ၶိူင်ႈထုတ်ႇ လိတ်ႈ (printer) လႄႈ တီႈတႅမ်ႈမႆၢၵေႃႈလႆႈယဝ်ႉ။

ဢွၵ်ႈတီႈဢၼ်ၸႂ်ႉလႆႈ တေႊထႃႊ တီႊထွၵ်ႊ x ၵူၼ်းၼုမ်ႇ -

• ၼႂ်းႁွင်ႈႁဵၼ်း (ဢမ်ႇၼၼ်ႁွင်ႈႁဵၼ်းၼိူဝ်လႅင်း)
• တီႈႁိူၼ်း
• မုၵ်ႉၸုမ်း ဢမ်ႇၼၼ်တီႈၸုတုမ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇ (မိူၼ်ၼင်ႇၼႂ်းပၢင်သွၼ်)

ယွၼ်ႉသင်လႄႈလႆႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်းၼႆႉ?

မိူဝ်ႈပီ 2018 ၼၼ်ႉ Tactical Tech လႆႈတႄႇၶူင်းၵၢၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ဢႃႇယုပႃႈတႂ်ႈ 18 ပီ ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်ၸႂ်ႉ ဢိၼ်ႊတိူဝ်ႊၼဵတ်ႊ (internet) ၼႂ်းမိူင်းထီႉသၢမ် ။ ၼႂ်းလႆၢပီပူၼ်ႉမႃးၼႂ်ႉ မီးၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်းလုၵ်ႉတီႈ မေႃသွၼ်၊ ပေႃႈမႄႈလုၵ်ႈႁဵၼ်း လႄႈ တူဝ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ႁႂ်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇ သိုဝ်ႇၵၢၼ်ႁဵၼ်းႁူႉ ဢၼ်ၶိုတ်းတၼ်းၶၢဝ်းယၢမ်းလႄႈ ၸႂ်ႉလႆႈတႄႉ တႃႇၸွႆႈၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃဢၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇၶဝ်လႆႈထူပ်း ယွၼ်ႉၵၢၼ်ၸႂ်ႉတီႊၸီႊတေႃႊ ထဵၵ်ႊၼူဝ်ႊလူဝ်ႊၸီႊ (digital technologies) ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ႁဵတ်းဢွၵ်ႇပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်းၼႆႉၸိူင်ႉႁိုဝ်?

တေႊထႃႊ တီႊထွၵ်ႊ x ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၼႆႉလႆႈႁပ်ႉတၢင်းၸွႆႈထႅမ် ငိုၼ်းတွင်းတီႈဢီႊယူႊ (European Union) လႄႈ လႆႈႁူမ်ႈမိုဝ်း ၵၼ်တင်းၸုမ်း Save the Children Italy လႄႈ IFLA။ ပပ်ႉၵႅမ် မိုဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်သူၼ်ႇၼိုင်ႈ (ပုၼ်ႈၼိုင်ႈ) ၶွင်ၶူင်းၵၢၼ် The Glass Room Misinformation Edition ဢၼ်လၢတ်ႈထိုင်လွင်ႈ social media လႄႈဝႅပ်ႉ (web) ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းလႅၵ်ႈလႆၢႈၵၢၼ်ဢၢၼ်ႇလႄႈတုမ်ႉတွပ်ႇတေႃႇ ၶေႃႈမုၼ်း ၸိူင်ႉႁိုဝ် ၼၼ်ႉယူႇ။

ပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်သူၸဝ်ႈ!

ႁဝ်းၶႃႈယိၼ်းလီႁပ်ႉတွၼ်ႈလႄႈ မုင်ႈမွင်းတၢင်းႁၼ်ထိုင် ၵပ်းၵႆၢႇလူၺ်ႈ ပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်း တေႊထႃႊ တီႊထွၵ်ႊ x ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၼႆႉ တႃႇႁႂ်ႈမၼ်းမီးၽွၼ်းလီလႄႈၵပ်းၵႆၢႇၵၼ်တင်း ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်ၼမ်တီႈသုတ်း။ ၵပ်းသိုပ်ႇၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း Helderyse တီႈမႆၢဢီႊမဵဝ်ႊလ် youth@tacticaltech.org လႄႈၶႅၼ်းတေႃႈတွပ်ႇပၼ်ပႃးၶေႃႈထၢမ်ပႃႈတႂ်ႈၼႆႉၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ်တွပ်ႇပၼ်တၢင်းမူတ်းၵေႃႈလႆႈယူႇၶႃႈ -

1. ၼႄႉၼမ်းၵပ်းသိုပ်ႇတူဝ်သူၸဝ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇၸွင်ႇသူၸဝ်ႈ ပဵၼ်ပေႃႈမႄႈလုၵ်ႈႁဵၼ်း၊ မေႃသွၼ် ဢမ်ႇၼၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇ?
2. သူၸဝ်ႈယၢမ်ႈၸႂ်ႉ ပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်း တေႊထႃႊ တီႊထွၵ်ႊ x ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၼႆႉတီႈလႂ်?
3. သူၸဝ်ႈယၢမ်ႈထုတ်ႇဢွၵ်ႇ (print) ပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်း တေႊထႃႊ တီႊထွၵ်ႊ x ၵူၼ်းၼုမ်ႇၼႆႉလႆၢၽိုၼ်?
4. ၶေႃႈမုၼ်းတွၼ်ႈလႂ်မီးၽွၼ်းလီ လႄႈ တွၼ်ႈလႂ်ဢၼ်လူဝ်ႇ လႅၵ်ႈလႆၢႈ?
5. ၸွင်ႇမီးၶေႃႈမုၼ်းမႂ်ႇဢၼ်လူဝ်ႇၽိူမ်ႉထႅမ်ၼႂ်း ပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်း တေႊထႃႊ တီႊထွၵ်ႊ x ၵူၼ်းၼုမ်ႇၼႆႉ?
6. ၸွင်ႇသူၸဝ်ႈမီးတၢင်းႁၼ်ထိုင်တၢင်ႇၸိူဝ်း တႃႇႁႂ်ႈသိုဝ်ႇၵၢၼ်ႁဵၼ်းၼႆႉတဵမ်ထူၼ်ႈလႄႈလီမႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇ?

ႁူမ်ႈၵၼ်တင်း -

ၵမ်ႉထႅမ်ငိုၼ်းတွင်းလူၺ်ႈ the European Union